Η Επιστροφή

του Τζόζεφ Κόνραντ

Μετάφραση: Ιωάννα Κλεφτογιάννη

Δραματουργική επεξεργασία - Σκηνοθεσία - Μουσική επιμέλεια: Αθανασία Καραγιαννοπούλου

Σκηνικά - Κοστούμια: Γιάννης Μετζικώφ

Φωτισμοί: Λευτέρης Παυλόπουλος

Παίζουν: Γιάννης Φέρτης, Πέγκυ Σταθακοπούλου, Λουκία Μιχαλοπούλου, Αγγελική Μαρίνου

Θέατρο Τέχνης - Υπόγειο

Έχετε συνειδητοποιήσει ποτέ ότι αυτό που στα αλήθεια τρομάζει τις πράξεις μας, τα συναισθήματα και την ηθική μας είναι μάλλον οι λέξεις των επερχόμενων "συμφορών" μας και όχι αυτά καθαυτά τα συναισθήματα, οι πράξεις και η προσβεβλημένη ή ακόλαστη εντέλει ηθική μας; Αγαπάω, δεσμεύομαι, εγκλωβίζομαι, εγκαταλείπω. Ποιός κάνει το πρώτο βήμα στην ακολασία, ποιός από τους δύο πρωτόπλαστους μένει στ' αλήθεια πιστός και ποιός αναζητά πρώτος τον παράδεισο της ελευθερίας έξω από μια σχέση που σάπισε σαν το δηλητηριασμένο μήλο της έκπτωσης; Στο μεταίχμιο ή μάλλον στην μέση οδό αυτών των ερωτημάτων που προσπάθησε να διαχειριστεί πότε η θεατρική γραφή του Ίψεν και άλλοτε εκείνη του Στρίνμπεργκ, η αφηγηματική γραφή του Conrad προτείνει στις μέρες μας κάτι εξίσου δραματικό με του δραστικού την έννοια όσο το κλείσιμο της πόρτας στης Κούκλας το σπίτι το νορβηγικό και όσο τα ψυχοφθόρα αδιέξοδα των ηρώων του έτερου Σουηδού δραματουργού.

Στην "Επιστροφή" παρακολουθούμε σαν σε οικογενειακή τραγωδία την ημέρα της ρωγμής στο γάμο ενός καθωσπρέπει ζευγαριού και δη στην σεμνότυφη αγγλική κοινωνία του 19ου αι. Για έναν λόγο που από την αρχή ως το τέλος παραμένει ανεξήγητος με τρόπο ανάλογα ειρωνικό όσο το τί έκανε την θύτη - Εύα να αρπάξει και να προσφέρει το μήλο στο θύμα - Αδάμ, η γυναίκα και εδώ του δεκάχρονου έγγαμου βίου δραπετεύει από τον επιτυχή και μουγγό έως τότε γάμο της επισύροντας την μήνιν του αρσενικού, που φερεί πλέον την συμφορά της εγκατάλειψης και του κοινωνικού εξευτελισμού. Στην επιστροφή της μεταμελημένης συζύγου μόνο η εκδίκηση τον ενδιαφέρει, μάλλον για να καλυφθεί το δυσαναπλήρωτο κοινωνικά κενό και η έκθεση στα μάτια του κόσμου που ταυτίζεται με της οικίας το υπηρετικό προσωπικό. "Όταν η συμφορά συμφέρει, λογαριαζέ την πόρνη" θα πει κι ο Ελύτης. Ευτυχώς την τελευταία στιγμή η προσωπική ηθική νικά την κοινωνική σύμβαση και ο ήρωας αποχωρεί με αξιοπρέπεια τραγική από τον γάμο που παρά την επιστροφή στην κανονικότητα του έχει δεχτεί το πλήγμα το σκληρό.

Το πλαίσιο μπορεί να φαντάζει στις περιγραφές μελοδραματικό, ωστόσο η παράσταση που έστησε η Αθανασία Καραγιανοπούλου εξελίσσεται μακριά από κάθε κούφιο νατουραλισμό και αναδεικνύει τις ουσιαστικές πτυχές της σχέσης που φτάνει στο αδιέξοδο με σύγχρονες και ατμοσφαιρικές αναφορές στο προαιώνιο πεδίο της αντιπαράθεσης και της αιώνιας πάλης αρσενικού - θηλυκού. Ο Γιάννης Φέρτης στο ρόλο του ζει όλες τις διακυμάνσεις της ψυχολογίας του προδωμένου παντρεμένου μεγαλοαστού που βλέπει το γάμο του σε κρίση με όλες τις γκροτέσκες και μελοδραματικές πτυχές που μπορεί να συνεπάγεται μια τέτοια εγκατάλειψη προκειμένου για έναν άνθρωπο που έχει συνηθίσει να ζει μέσα στην κοινωνική σύμβαση για να αποφασίσει στο τέλος να την καταπατήσει και ο ίδιος επιζητώντας την ελευθερία μακριά από μια σχέση εκ των πραγμάτων πλέον μέσα στο μυαλό του και για την ηθική του ανειλικρινή.

Η Πέγκυ Σταθακοπούλου πλάθει ίσως τον πιό ολοκληρωμένο ρόλο στην έως τώρα καριέρα της. Αποδεσμευμένη από τον όποιο δισταγμό είχε το παρελθόν αφήνει εδώ να φανούν όλα τα εφόδια της λαμπερής πρωταγωνίστριας που διαθέτει και μακριά πια από της εικόνας της τον ρομαντισμό επιτρέπει εδώ να αναδειχθεί όλη η προσωπικότητα μιας χειραφετημένης γυναίκας που νιώθει βαθιά τα θέλω της και διεκδικεί την ισοτιμία, την αρετή αλλά και την ανιδιοτελή ελευθερία που προυποθέτει μια ενήλικη έγγαμη σχέση. Χαρακτηριστικές εικόνες της αρχικά στο σταθμό όταν "δίνει τις εντολές" για της σκηνής τον φωτισμό και στην τραπεζαρία η γκροτέσκα φιγούρα της μαριονέττας της.

Πολύ καλές και η Λουκία Μιχαλοπούλου και δευτερευόντως η Αγγελική Μαρίνου στους διακριτικούς - αδιάκριτους ρόλους των υπηρετριών.