Άραγε, κάποιος που ασχολείται με ένα ξεχασμένο εστέτ συγγραφέα, δεν είναι και ο ίδιος λίγο εστέτ; Αυτό είναι το βασικό ερώτημα που μου γεννήθηκε από τις ποικίλες αναφορές στο Ροδοκανάκη στα δελτία τύπου και η πλάστιγγα έγερνε μάλιστα προς τη θετική απάντηση ήδη πριν τη θέαση του δρώμενου, δεδομένης και της μέχρι τώρα εμπειρίας μου με τις παραστάσεις της ομάδας Όχι Παίζουμε του σε μοναχικά μονοπάτια πορευόμενου Σαχίνη.Ο όρος σκηνοθετίτιδα --κατά το κολίτιδα, πλευρίτιδα, ηπατίτιδα-- σίγουρα δεν παραπέμπει σε κάτι καλό. Κι όμως, από αυτό είχε διαγνώσει ότι έπασχε μια προηγούμενη παράσταση του Σαχίνη ένας φίλος, και μάλιστα παίρνοντάς της μόνο τα ακροαστικά. Αφήνοντας το δυσοίωνο πόρισμα, εγώ θα περιέγραφα το φαινόμενο λιγότερο γριφωδώς: ο Σαχίνης επιθυμεί να δίνει το στίγμα του στο έργο που επιλέγει με υπερβάλλων ζήλο, κάτι που συχνά ισούται με σπρωξιά σε τρικυμισμένη θάλασσα: το έργο χάνει τις ισορροπίες του και βυθίζεται στους αφρούς, όπως ακριβώς οι ήρωές του, ο Γιώργος και η Βερενίκη (Βέρα).
Αν η φαντασμαγορική αυτοκτονία του Περικλή Γιαννόπουλου προηγείται ή έπεται της συγγραφής του Τριαντάφυλλου, δηλαδή αν τελικά η ζωή μιμήθηκε την τέχνη ή η τέχνη τη ζωή, δεν κατάφερα να διαλευκάνω (καθότι μια πρόχειρη ματιά στις πηγές αποκαλύπτει διχογνωμία). Όπως και να 'χει το κείμενο είναι γεμάτο δύναμη και αθωότητα, περιγράφοντας ήθη και εντυπώσεις που εμείς ποτέ δεν αισθανθήκαμε, μάλλον, αφού η σεμνοτυφία της τότε εποχής πόρρω απέχει από τη σημερινή ελευθερία. Βέβαια, το ύφος είναι επιτηδευμένο, αλλά αυτή είναι ίσως όλη η χάρη του έργου, αφού τονίζει αντιστικτικά την απλότητα του καταδικασμένου ειδυλλίου. Μιλώντας έτσι για το κείμενο, συνειδητοποιούμε ότι πρέπει βέβαια να το διαβάσουμε ξεχωριστά από την παράσταση, αν δεν έχουμε την ευκαιρία να επικεντρωθούμε σε αυτό κατά τη διάρκειά της. Και όντως δεν έχουμε. Ο σκηνοθέτης όπως συνηθίζει (όπως προείπαμε ) αποσπάει το θεατή από την ουσία του κειμένου του, απαγκιστρώνει και αυτόν όπως και τους performers του από τις λέξεις, τις φράσεις, τα σημεία στίξης. Η διδασκαλία του προς τους ηθοποιούς τείνει να τους ωθεί σε μια σωματική ερμηνεία των νοημάτων: η αποσπασματικότητα και απο-ενοποίηση της ροής του λόγου, η συχνα ενοχλητική εκφορά του και τα ακατάπαυστα αγκομαχητά του πόθου και του πάθους του ζευγαριού διογκώνουν τον αισθησιασμό ακυρώνοντας σχεδόν όλα τα υπόλοιπα, ακόμη και την ίδια την αφήγηση.
Αισθητικά, η παράσταση είναι εξαιρετικά προσεγμένη και ευχάριστη. Η επιλογή του πρώτου χώρου --η αυλή του Βυζαντινού Μουσείου-- είναι ίσως η καλύτερη δυνατή. Την ατμόσφαιρα γιορτής με τα σημαιάκια κρεμασμένα πάνω από τις καρέκλες με το πρόσωπο του Ροδοκανάκη τυπωμένο στα μαξιλάρια (sic) επιτείνουν οι ήχοι των τζιτζικιών και το θρόισμα των φύλλων. Οι μουσικές επιλογές είναι νοσταλγικές και βαθιά ερωτικές και δε δυσκολεύονται να μας μεταφέρουν στην εποχή των πικ-απ. Τα αποκόμματα του εισιτηρίου έχουν από πίσω διαφορετικές αναφορές το καθένα στο ρόδο και την ιστορία ( ή σχετικά αποσπάσματα από το κείμενο, όπως: " Είχε μπερδευτεί πάνω σε κάποιο τριαντάφυλλο, έτοιμο να ξεφυλλιστή από ερωτική συγκίνηση"). Το ολοκληρωμένο πρόγραμμα διαφορετικής διάλςξης πριν από κάθε παράσταση (εμείς ακούσαμε τον μεστό γνώσεων Νίκο Σαραφιανό) που χωρίζει το προφίλ του Πλάτωνα Ροδοκανάκη σε ενότητες όπως Ο βυζαντινός Ροδοκανάκης, ο νεωτεριστής Ροδοκανάκης, ο δημιουργός Ροδοκανάκης και ούτω καθεξής ερευνά σε βάθος και μας συστήνει έναν ξεχασμένο πια, αλλά σημαντικό για τις εξελίξεις της λογοτεχνίας, τον καιρό, του συγγραφέα, και τέτοιου είδους γνώσεις είναι πάντα πολύτιμες.
Τελικά, όλες οι προσπάθειες της ομάδας Όχι Παίζουμε να δουν το θέατρο και την πρακτική του κάτω από ένα διαφορετικό πρίσμα, να τη συνδυάσουν με την ελληνική λόγια παράδοση και να τη βάλουν να φάει ανερυθρίαστα ενώπιον του κοινού ακόμη και γλυκό κουταλιού τριαντάφυλλο, δείχνουν προς ένα δρόμο ανανέωσης που δε μπορούμε παρά να εκτιμήσουμε, παρά τις όποιες διαφωνίες μας.
Σκηνοθεσία: Γιώργος Σαχίνης
Σκηνογραφία: Γιάννης Σκουρλέτης
Μουσική: Κώστας Δαλακούρας
Φωτισμοί: Δήμος Αβδελιώδης
Δραματουργική έρευνα: Άρης Ασπρούλης
Ερμηνεύουν: Ειρήνη Αλεξίου, Γιάννης Κλίνης
Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών
Βασ. Σοφίας 22 , 210 7211027
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου