Πολύχρωμα containers και εικοσαμελής χορός ντυμένος φαντάροι- κομάντος που εισβάλλουν μαχητικά πίσω από τις πλάτες του κοινού με φακούς και δημιουργούν παιχνίδια σκιάς -φωτός στην underground σκοτεινιά του χώρου. Ξεψυχισμένες νότες υψώνονται πάνω από την ερημιά που γίνεται κοσμοπλημμύρα όταν οι τραγικοί ήρωες βρίσκονται στη σκηνή και διηγούνται τα πάθη τους.Πάθη τέτοια όλων τους, που δυσκολεύεσαι να μετρήσεις ποιανών είναι τα μεγαλύτερα. Η Ανδρομάχη μένει πιστή στη μνήμη του χαμένου Έκτορα και αρνείται τον έρωτα του Πύρρου. Η Ερμιόνη αρνείται τον έρωτα του Ορέστη και επιμένει να αποζητά αυτόν του Πύρρου, που κάποτε της τον έταξε, αλλά πια τον έχει πάρει πίσω. Ο μικρός Αστυάνακτας, ο εκλεκτός φυλακισμένος του Πύρρου, αποτελεί αντικείμενο παζαρέματος ανάμεσα στους Έλληνες και τον Πύρρο, που όμως προτιμάει να ακολουθήσει τη φωνή της καρδιάς παρά αυτήν του αίματος. "Παρανάλωμα του έρωτα" οι ήρωες της τραγωδίας του Ρακίνα, πιότεροι ανθρώπινοι παρά μεγαλειώδεις, δειλοί, κακόμοιροι και έρμαια παθών ανομολόγητων. Επιλέγουν όλοι ανεξαιρέτως το θάνατο, γιατί η ζωή θέλει συμβιβασμούς που επ' ουδενί δεν τους αποδέχεται το περήφανο πνεύμα τους.
Τουφεκισμοί ολόγυρα αντηχούν που θυμίζουν εντάσεις τέτοιες όπως αντίσταση και αντάρτικο, όλοι παλληκάρια που υπερασπίζονται ιδέες και πατρίδα με μανία, κίνηση που παραπέμπει --ειδικά η σκηνή με τον Ορέστη - Λούλη να αλώνει το χώρο--σε βαρύ ζεϊμπέκικο. Ζεϊμπέκικο της Ευδοκίας, μάλιστα, σε μια άμεση αναφορά στο λοχία της και στο βαρύ νταλκά του δικού του έρωτα. Γενικά, όλη η ατμόσφαιρα που ο Μαυρίκιος με όραμα και ενοποιητική σκηνοθεσία δημιούργησε άφηνε αέρα βασανισμένων καιρών της νεοελληνικής ιστορίας. Λαϊκό σκηνικό με container που βρίσκουμε σε λιμάνι ή αλλού παραπέμπει σε χώρο αποθήκευσης, συνειρμικά φέρνει ιδέες ταξιδιού, μετανάστευσης ή πολέμου που ετοιμάζεται πυρετωδώς. Δε ξέρουμε τι ακριβώς κρύβουν όλα μέσα τους, σιτάρι, χώμα, φυλακές, όπλα...
Ηθοποιοί με κίνηση τόσο δουλεμένη και συγχρονισμένη, τα σώματά τους αγκαλιάζονταν ή αποσχίζονταν με πάθος, τα λόγια τους έκαιγαν. Η Κεχαγιόγλου πάντα μοναδική στην ερμηνεία της, ο Λούλης με τόσες δυνατότητες να ξεπηδούν σε κάθε νέα του εμφάνιση. Ένα σύνολο αρμονικά δεμένο και μια παράσταση που δεν χαλαρώνει ούτε στιγμή. Ο μικρός Αστυάνακτας που ψάχνει μάταια την πεθαμένη μητέρα του στο τέλος, κλείνει τον κύκλο αίματος για τον οποίο εν αγνοία του ευθύνεται.
Μετάφραση-Διασκευή-Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μαυρίκιος
Σκηνικά - Κοστούμια: Ελένη Μανωλοπούλου
Μουσική: Νίκος Κυπουργός
Χορογραφία -Κινησιολογία: Αποστολία Παπαδαμάκη
Φωτισμοί: Βασίλης Παπακωνσταντίνου
Παίζουν: Νίκος Καραθάνος, Μαρία Κεχαγιόγλου, Χρήστος Λούλης, Λυδία Φωτοπούλου, Δημήτρης Ντάσκας, Κωστής Καλλιβρετάκης κ.α.
Ελληνικό Φεστιβάλ, Εθνικό Θέατρο,
Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου
12 σχόλια:
Η παράσταση της Ανδρομάχης του Ρακίνα ήταν φτιαγμένη από τα γνώριμα συστατικά των παραστάσεων του Δημήτρη Μαυρίκιου. Ήταν και εντυπωσιακή και ατμοσφαιρική, σε καμιά περίπτωση επιπόλαια και όπως πάντα φιλότιμη. Ωστόσο, ο γαλλικός κλασικισμός απέχει παρασάγγας από την αρχαία τραγωδία όσο και οι μαρμάρινες κολώνες της Ακρόπολης από τα γύψινα αντίγραφά τους. Πάντως το πρόβλημα εν τέλει δεν είναι το εγχείρημα να παρουσιαστεί η Ανδρομάχη του Ρακίνα στην ορχήστρα της Επιδαύρου, αλλά η ένσταση έγγειται στον τρόπο με τον οποίο παρουσιάστηκε.
Καθαρά από άποψη υποκριτικής τεχνικής η παράσταση διαρκώς μαρτυρούσε μια πρόθεση το πάθος των ηρώων και κατα συνέπεια ο τρόπος των υποκριτών να διογκωθεί ώστε να πλησιάσει το μέγεθος της μεγαλόστομης -γιατί όχι;- αρχαίας τραγωδίας. Θεωρώ πως θα ήταν περισσότερο επιτυχημένη μια οπτική που θα εστίαζε σε αυτά καθαυτά τα ερωτικά πάθη και μέσα από αυτό το πρίσμα θα άφηνε να διαφανεί και η προοπτική ενός παράλληλου πολιτικού φόντου στο βάθος. Εκεί ίσως θα είχε ενδιαφέρον να μελετηθεί μια συγγένια με το αρχαίο δράμα.
Επιπλέον από άποψη δραματουργική η μεταφυσική της αρχαίας τραγωδίας έχει ένα εντελώς διαφορετικό βάθος ακόμα και όταν καταγίνεται η θεματική της με τον ερωτικό πόθο και το συναίσθημα. Οι ήρωες του Ρακίνα απλά βυθίζονται στο εγωκεντρικό τους πάθος και παραπαίουν μέσα στα αδιέξοδα συναισθήματα της καρδιάς τους. Και όλο αυτό σταματάει εκεί. Όσο μεγαλόστομα και θεατρικά κι αν μας το λένε. Γι' αυτό και το έργο του δεν έχει χορό. Που η παράσταση είχε. Οι επιλογές των ηρώων στην αρχαία τραγωδία είναι υπόλογες στους θεούς ακόμα κι όταν προβάλλονται ως ελεύθερες βουλήσεις και έχουν αντίκτυπο σε ένα ολόκληρο το κοινωνικό σύμπαν. Δεν είναι απλά κύμβαλα αλλαλάζοντα όπως εδώ ρομαντικές αλήθειες. Επανερχόμενος στο ζήτημα του χορού προσωπικά βρήκα άστοχη την συμμετοχή του στη συγκεκριμένη παράσταση. Πέρα από ζητήματα που εξυπηρετούσαν την παράσταση πρακτικά και την βοηθούσαν σκηνικά δεν βρήκα κάποια άλλη ανάγκη οργανικής λειτουργικότητας. Η Ανδρομάχη του Ρακίνα είναι θέατρο λόγου - και ενίοτε λόγου φλύαρου- και είναι θέατρο δωματίου. Και επι της ουσίας και σκηνοθετικά έτσι παρουσιάστηκε. Η ορχήστρα της Επιδαύρου πέρασε από πρωταγωνιστής της δράσης σε ρόλο δεύτερο και συνεπικουρικό, αντιμετωπίστηκε μάλλον ως πεδίο προβολών για την γνώριμη εμμονή του σκηνοθέτη που δεν αποδίδει όμως πάντα και στα πάντα καθώς φαίνεται, χωρίς απαραίτητα να είναι κακή ως ιδέα και τα δρώμενα συνέβαιναν σε κατακερματισμένα δωμάτια και χώρους ιδιωτικούς όπου παρουσιαζόταν το διαμερισματοποιημένο, το δυτικότροπο και ευρωπαϊκό πλέον δράμα καθώς εξελισσόταν το ψυχολογικό και μόνο δράμα των ηρώων. Τέλος, ξεχώρισε μακράν η υποκριτική της Λυδίας Φωτοπούλου για μία φορά ακόμη, συγκρινόμενη δε με τους υπολοίπους της παράστασης τους άφηνε μακράν την απόσταση να φτάνουν δεύτεροι, τρίτοι, τέταρτοι -όχι απαραίτητα με βάση το μέγεθος του ρόλου αυτό- και καταιδρωμένοι.
Απόλυτα δίκαια τα περισσότερα, κ. μου, αλλά όμως βλέποντας την παράσταση από διαφορετικά ζευγάρια μάτια, αποκομίσαμε διαφορετική εντύπωση. Όντως, το κέιμενο δε φτουράει (και ούτε κατά διάνοια δε συγκρίνεται με τους αρχαίους τραγικούς), η μετάφρασή του επίσης ήταν στιγμές-στιγμές cheesy, όπως και στιγμές-στιγμές οι πρωταγωνιστές φωνασκούσαν παραπάνω απ' όσο έπρεπε. Ο χορός πάντως έδεσε λειτουργικά, φρονώ, γιατί εφόσον το εικαστικό μέρος μιας παράστασης είναι εξίσου σημαντικό --και ας μην είμαστε κειμενοκεντρικοί σε τέτοιους μεταμοντέρνους καιρούς που ζούμε-- καλά κάνει ο σκηνοθέτης να προσπαθεί να γεμίσει όγκους και κίνηση το σκηνικό χώρο. Τελικά, τι μένει; Ένα δέος για τα αδηφάγα ερωτικά πάθη και ένα εύγε στο Μαυρίκιο που έκανε τόσα πολλά δίχως ιδιαίτερη αρωγή ενός κειμένου εν πολλοίς ξεπερασμένου.
Μια πραγματική κακοποίηση!
Είχα την ατυχία να παρακολουθήσω την εν λόγω παράσταση, για την οποία είχαν προηγηθεί σωρεία εγκωμιαστικών δημοσιευμάτων. Είναι άξιο απορίας πως το Εθνικό Θέατρο έχει πέσει τόσο χαμηλά, παρουσιάζοντας τέτοιες «τσαπατσουλιές». Δεν θα σταθώ στον μοντερνισμό της σκηνογραφικής προσέγγισης- αν και δεν είμαι ένθερμος οπαδός των extreme προσεγγίσεων στο κλασσικό θέατρο, αλλά τέλος πάντων είχαν μια άποψη. Καλή ή κακή… Όμως οι θλιβερές ερμηνείες που παρακολουθήσαμε ήταν άνευ προηγουμένου. Επί παραδείγματι, «Ερμιόνη» είχε την βαρύτητα μιας… Χλόης Λιάσκου ή έστω μιας Αλίκης Βουγιουκλάκη όταν αυτή ερμήνευε το «ντε, βρε γαϊδαράκο, ντε».Φυσικά το κοινό δεν μασάει κουτόχορτο- τουλάχιστον όχι όλο- και δεν μπόρεσε να κρύψει το… μειδίαμα του όταν «ερμηνευόταν» η Ερμιόνη.
Ο δε «Πύρρος», είχε την αισθητική μεθυσμένου ταβερνιάρη που τραμπαλίζεται σε ταράτσα μετά από βραδιά κρασοκατάνυξης σε συνδυασμό με καλπάζουσα ερωτική απογοήτευση.
Αν θέλαμε να παρακολουθήσουμε μιούζικαλ δεν θα πηγαίναμε στην Επίδαυρο, διότι ο χορός σε αρκετές περιπτώσεις προσομοίαζε το… cats, αλλά δεν είχε καμία αισθητική σχέση με την Ανδρομάχη.
Τέλος, η μέγιστη απογοήτευση ακούει στο όνομα Χρήστος Λούλης. Τον εν λόγο ηθοποιό, τον πρωτοείδα στον Ιππόλυτο του Ευριπίδη πριν μερικά χρόνια, στο θέατρο τον Δελφών. Ομολογώ ότι τότε εντυπωσιάστηκα από την στιβαρότητα της ερμηνεία του. Αυτό όμως που παρακολούθησα στην Ανδρομάχη ήταν αποκαρδιωτικό: Ένας Ορέστης που προσπαθούσε να κερδίσει τις εντυπώσεις κραυγάζοντας.
Φυσικά ενορχηστρωτής του ανοσιουργήματος που παρακολουθήσαμε- και πρωταίτιος του «εγκλήματος»- δεν είναι άλλος από τον σκηνοθέτη της, κ. Μαυρίκιο. Αυτός ήταν που κατεύθυνε το «τσούρμο» σε θολά ύδατα, αυτός (υποθετικά) έβγαλε μέσα από τους ηθοποιούς του τις όποιες ερμηνείες και εν κατακλείδι, δική του είναι η τελική «πινελιά».
Ο Ρακίνας κακοποιήθηκε βάναυσα και τελικά αυτό που μένει να αναλογιστούμε είναι η κατρακύλα του Εθνικού Θεάτρου, το οποίο παρουσιάζοντας τέτοιες παραστάσεις, το μόνο που πετυχαίνει είναι να αποδομεί την αίγλη του παρελθόντος του.
Θα ήταν άδικο να μην αναφέρω ότι η μόνη που διεσώθει από το ναυάγιο της Ανδρομάχης, ήταν η κ. Φωτοπούλου που ερμηνευτικά στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων. Δεν ήταν συγκλονιστική, αλλά έκανε την διαφορά.
Μήπως λιγάκι υπερβάλλετε για τις ερμηνείες; Δεν είναι φανερό ότι το κείμενο ήταν εν γένει περίεργη επιλογή και δεν ήξερε κανείς από που να το πιάσει; Και ποιος είναι ο Ρακίνας που "κακοποιήθηκε βάναυσα"; Οι αυθεντίες έχουν ακυρωθεί πλέον, ξέρετε.
Κατά την ταπεινή μου γνώμη, άμα ενώσετε όόόόλες αυτές τις κριτικές μαζί, βγάζετε την πιο αντικειμενική άποψη για την εν λόγω παράσταση.
Προσωπικά δεν μετάνιωσα που κατέβηκα για δεύτερο συνεχόμενο Σάββατο Επίδαυρο, αλλά πιο πολύ μου έχει μείνει η παρέα και το παγωτό στην κεντρική πλατεία του Ναυπλίου - άντε και το σκηνικό της Μανωλοπούλου - παρά η Ανδρομάχη. Πάντως είχε άποψη η παράσταση κι αυτό του το αναγνωρίζω του Μαυρίκιου.
Τι σημαίνει "ο σκηνοθέτης πρόδωσε τον Ρακίνα"; Μα είναι προφανές ότι ο Ρακίνας δεν φαντάστηκε έτσι το "ανέβασμα" του έργου του. Ο κ.Μαυρίκιος μας παρουσίασε απλώς ένα ΕΡΓΟ βασισμένο στην Ανδρομάχη του Ρακίνα. Καταλαβαίνω αυτούς που απογοητέυθηκαν, δυσανασχέτησαν κτλ. Προσωπικά απόλαυσα μία παράσταση που θεωρώ σπουδαία: Την "Ανδρομάχη" όπως την είδε ο Δημήτρης Μαυρίκιος και ερμήνευσαν οι ηθοποιοί του Εθνικού Θεάτρου.
Μια συγκλονιστική παράσταση, πιστή στην ουσία του έργου του Ρακίνα, αλλά και ελεύθερη από κάθε δέσμευση αναπαραγωγής "μουσειακού αντιτύπου".
Η ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΛΟΥΛΗ ΗΤΑΝ ΚΑΤΙ ΤΟ ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΟ...ΑΠΛΑ ΥΠΕΡΟΧΗ!ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΜΕ ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΣΕ Η ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ...
Το είδα χθες στο θέατρο Συκεών στη Θεσσαλονίκη - εξαιρετική παράσταση, πολύ κακός ο Πύρρος, αδύναμη η Ερμιόνη, υπέροχοι αμφότεροι Φωτοπούλου-Λούλης. Έξυπνοι φωτισμοί και σκηνικά, καταπληκτική η μουσική του Κυπουργού, πολύ καλή η σκηνοθεσία του Μαυρίκιου αλλά του ξέφυγαν οι 2 ρόλοι που ανέφερα πιο πάνω...
Α και μια παρατήρηση - το έργο του Ρακίνα έχει χορό και στο πρωτότυπο, απλά βουβό.
μια συναρπαστική παράσταση δουλεμένη άψογα, από τη μετάφραση μέχρι την τελική σύνθεση, με εξαίρετους ηθοποιούς, εικαστικά, μουσική, κίνηση. Η μεγάλη έκπληξη του καλοκαιριού.
Δημήτρης Μαυρίκιος
Πολύ σπουδαίος σκηνοθέτης.
Ευρηματικός.
Θα μου άρεσε να φωτογράφιζα παράστασή του.
Δημοσίευση σχολίου