Εκπαιδεύοντας τη Ρίτα

του Γουίλλυ Ράσελ

Θέατρο Βρετάνια

Μετάφραση, Σκηνοθεσία: Γιώργος Κιμούλης
Σκηνικά: Γ. Ασημακόπουλος
Κοστούμια: Μ. Καραπούλιου
Μουσική: Δ.Τσακνής

Παίζουν: Γιώργος Κιμούλης, Ευδοκία Ρουμελιώτη

Η Ρίτα, μια κομμώτρια της εργατικής τάξης στην Αγγλία του 80 ψάχνει το νόημα της ζωής. Ανήσυχο πνεύμα αρνείται να υποταχθεί στη μοίρα της και γι' αυτό εγγράφεται στο ανοιχτό πανεπιστήμιο προκειμένου να βρει τις πολυπόθητες απαντήσεις αλλά και τον εαυτό της. Αυτή είναι η απλή αφετηρία της επιτυχημένης κομεντί του Γουίλλυ Ράσελ: όσο απλή φαινομενικά, τόσο ζουμερή αν αναλογιστεί κανείς πότε και που γράφτηκε (σε μια Αγγλία που το κοινωνικό θέατρο περνούσε τη χρυσή εποχή του με συγγραφείς όπως ο Μπένετ κι ο Έικμπορν). Με απλούστατα υλικά ο συγγραφέας φτάχνει ένα έργο βαθιά κοινωνικό (και σε τελική ανάλυση πολιτικό) χωρίς να στερεί τίποτα από την ελαφρότητα του κειμένου, που ρέει απολαυστικό και δροσερό επί δύο ώρες. Ταυτόχρονα όμως πλάθει και ένα έργο σχέσεων, η για να είμαστε πιο ακριβείς, σχέσης, που πηγαίνει πέρα από τα τετριμμένα του αταίριαστου έρωτα, και προχωρά στην αλληλεξάρτηση και την αλληλοβοήθεια. Η Ρίτα χρειάζεται το Φρανκ για να μάθει, αλλά κι ο Φρανκ χρειάζεται τη Ρίτα για να συνειδητοποιήσει. Κι όλα αυτά με δύο και μόνο υποκριτές που συνυπάρχουν καθ’ όλη τη διάρκεια, επί σκηνής

Γι’ αυτό παρόλο που έχουμε ένα έργο ατού που ουσιαστικά κυλάει μόνο του, απαιτεί λεπτό χειρισμό από έμπειρους και δεξιοτέχνες ηθοποιούς καθώς το κοφτερό κείμενο του Ράσελ βρίσκεται συνεχώς στα χέρια τους. Κι αυτή ακριβώς η ευκαιρία πήγε χαμένη και από τους δυο. Ο Κιμούλης στα γνωστά του. Δεν είναι κακός, αλλά ούτε και κατάφερε αυτό που θα ήταν μεγάλο κέρδος αν το πετύχαινε (και στο οποίο προφανώς στόχευε όταν επέλεξε το έργο): να πάρει δηλαδή την παράσταση πάνω του. Το έργο καλώς η κακώς είναι στημένο πάνω στη Ρίτα, ρόλος γραμμένος για ώριμη commedienne (όπως η καταπληκτική κινηματογραφική Julie Walters). Η Ρίτα είναι που προκαλεί γέλιο, η Ρίτα που προκαλεί και τη συγκίνηση. Επομένως χωρίς Ρίτα το έργο είναι απλά φάντασμα. Η Ευδοκία Ρουμελιώτη είναι από την αρχή κακή επιλογή μιας και δεν ταιριάζει ούτε ηλικιακά, ούτε εμφανισιακά, αλλά ούτε κι από άποψη ιδιοσυγκρασίας με την ηρωίδα. Δεν θα ασχοληθώ με το αν είναι καλή η κακή ηθοποιός, παρόλο που είναι προφανές. Θα πω απλά οτι είναι έξω απ' τα νερά της. Φωνάζει χωρίς λόγο και κινείται στο χώρο νευρικά. Από ένα σημείο και μετά είναι αδύνατο να την παρακολουθήσεις. Η μια κοφτερή ατάκα (εκεί που μια καλή ηθοποιός θα μπορούσε να πιαστεί και να κλέψει την καρδιά του κοινού) χάνεται μετά την άλλη και το αποτέλεσμα είναι αν όχι ενοχλητικό, απλά διεκπεραιωτικό. Και φυσικά (ίσως εσκεμμένα από το σκηνοθέτη της) δεν κάνει τίποτα άλλο από το να μαιμουδίζει τη γλυκανάλατη μαθητριούλα που παίζει στην τηλεόραση. Όμως δυστυχώς η Ρίτα είναι κάτι παραπάνω. Είναι μεν μια κομεντί, προς απογοήτευση του φιλοθεάμονος αστικού κοινού της γρανίτας και της γούνας που στοχεύει τελευταία ο Κιμούλης στον πανικό του, δεν έχει όμως να κάνει με αισθηματολογίες, ούτε με τον αταίριαστο έρωτα μιας λαικής αμόρφωτης με έναν καλλιεργημένο καθηγητή. Έχει να κάνει με την αναζήτηση του εαυτού μας και της αλήθειας. Ο Πεερ Γκιντ του τόσο αγαπημένου Ίψεν του Κιμούλη δεν αναφέρεται τυχαία στο έργο. Ο σκηνοθέτης όμως προτίμησε να αναλωθεί περισσότερο στο να διανθίσει το έργο με ανούσια αισθηματικά αστειάκια και υποψίες έρωτα. Δυστυχώς όμως ο Φρανκ του Ράσελ δε ζηλεύει στη Ρίτα τα νιάτα της και το ωραίο της κορμί, αλλά τη δίψα της για το παραπέρα. Κι η Ρίτα δεν γοητεύεται από τα γκρίζα μαλλιά και τις γνώσεις του καθηγητή της, αλλά από τις πιθανές απαντήσεις για μια καλύτερη ζωή που κρύβουν όσα αυτός γνωρίζει. Καλή ευκαιρία σε μια εποχή δύσκολη, να κάνει κάποιος κοινωνικό θέατρο με ένα φαινομενικά εύπεπτο (αλλά και οικονομικό στην παρουσίασή του) μπουλβαράκι. Γιατί όμως χάθηκε έτσι;