Η παλιότερη, έμμετρη μετάφραση του Κώστα Καρθαίου που εκδόθηκε στην ιστορική σειρά Θεατρική Βιβλιοθήκη της Εταιρείας Σχολής Μωραίτη το 1974 μου προσέφερε την πρώτη πλούσια επαφή με το έργο και την πίστη ότι η σκηνική παράστασή του δε θα μπορούσε παρά να είναι εκπληκτική.Υπερβολικά ρομαντικός και αιθεροβάμων, αυθόρμητος και ονειροπόλος ο πρίγκηπας του Χόμπουργ (εγώ τον έχω στη βιβλιοθήκη μου χωρίς το καταληκτικό κ) δε μπορεί παρά να συγκινήσει όσους του μοιάζουν και να ξενίσει κατάφωρα τους σημερινούς ρασιοναλιστές. Χαρακτήρας που θα μπορούσε να είναι το alter-ego του Κλάιστ --και ο ίδιος ο συγγραφέας πολέμησε για την πατρίδα του χωρίς να βρει εκεί τη γαλήνη, υπνοβατούσε και ονειρευόταν ατέρμονη δόξα την οποία δεν κέρδισε τελικά παρά μόνο μετά θάνατον (άλλη μια περίπτωση ρομαντικού αυτόχειρα, συναντούμε αρκετούς τελευταία)-- ο Χόμπουργκ δειλιάζει στιγμιαία, ίσα-ίσα για να ενταθούν τα πνεύματα και να υπάρξουν οι κατάλληλες κορυφώσεις στην πλοκή, μέχρι να επανακτήσει το θάρρος του και να αποζητήσει το θάνατο, αναμένοντας πάντα την ηρωοποίηση. Η χάρη τελικά θα του δοθεί, αφού η ποινή θανάτου για την απείθειά του στις στρατιωτικές εντολές κατά τη διάρκεια της μάχης δε θα εκτελεστεί, δικαιώνοντας την αγωνία και τα κλάματα όλων των παλατιάνών.
Πίστη σε άυλες ιδέες όπως η αθανασία (με την έννοια της υστεροφημίας) μαρτυρούν στίχοι όπως οι παρακάτω (πάντα σε μετάφραση Καρθαίου),
Τώρα, ω αθανασία, είσαι δική μου!
Φέγγεις μεσ' απ' το δέμα των ματιών μου
χίλιες φορές λαμπρότερο από τον ήλιο!
την οποία ο Νίκος Κουρής κατάφερες να την αποδώσει με τον πιο πειστικό τρόπο. Τόσο, που δυσκολευόμαστε να πιστέψουμε ότι ο χαρακτήρας του υπάρχει ή υπήρξε κάποτε, αφού εμείς τουλάχιστον δεν έχουμε το σωστό πλαίσιο για να οραματιστούμε τις ιπποτικές εποχές. Ο Λευτέρης Βογιατζής διάλεξε να βάψει πάλλευκο το σκηνικό, με τη γερμανική βαρυχειμωνιά να διαρκεί και τη σκηνή να μοιάζει με γυάλινη μπάλα που όταν την αναδεύεις χιονίζει ήρεμα και καρτερικά. Κάποια χαλάρωση δεν έλειψε πάντως στην αρχή, όταν γινόταν η προετοιμασία της μάχης και μέχρι οι κλαγγές των ξίφων να πάψουν --υπήρχαν σίγουρα περιθώρια πιο δυναμικής σκηνοθεσίας σε αυτό το σημείο. Γενικά, ο Βογιατζής σκηνοθέτησε με μια ήρεμη δύναμη και κατάφερε να δώσει στη συγκίνηση ουσιαστική διέξοδο, κυρίως με την αριστοτεχνική διδασκαλία του πρωταγωνιστή του.
Μάνα και κόρη, πάντως, δεν έχουν ούτε την υποτυπώδη διαφορά ηλικίας στην έκτακτη -- ύστερα από την αποχώρηση της Φωτοπούλου-- διανομή, με τη Γουλιώτη γριά και την Κόλιανδρη κόρη, και ενώ η πρώτη θέλησε φιλότιμα να μοιάσει κάπως στην Αμαλία Μουτούση, στη δεύτερη εντοπίζουμε κυρίως κωμικό ταλέντο. Ο Νίκος Αρβανίτης ως συνταγματάρχης Κότβιτς και ο Γιάννης Τσορτέκης αναδεικνύονται στους πιο καθηλωτικούς δεύτερους ρόλους, ενώ ο αγαπημένος Λιγνάδης παρά το όχι ιδιαίτερα εκφοβιστικό παράστημα κατάφερε να μεταδώσει τη σκληρότητα και την εμμονή στην έννομη τάξη ως άλλος Κρέοντας, όχι δίχως να του ξεφεύγουν στιγμές άκαιρης ειρωνείας. Οι αρχαίοι τραγικοί τα είπαν όλα αυτά πολύ καλύτερα, επιμένει πάντως ο koudounas, ενώ εγώ βρίσκω στον άφρονα Χόμπουργκ ομοιότητες με το Σιγισμούνδο (τον έτερο αγαπημένο ήρωα του Η ζωή είναι όνειρο) κυρίως ως προς την ακανόνιστη μετάβασή τους από την πραγματικότητα στο όνειρο ή μάλλον της αίσθησης που δίνουν ότι η πραγματικότητα είναι κατεξοχήν ρευστή.
Υπήρχαν κάποιοι που τίποτα από όλη αυτή την ιστορία δεν τους άγγιξε και δε το θεωρώ καθόλου περίεργο. Άλλα ήθη, άλλες εποχές. Εγώ βρήκα σίγουρα αυτό που με τράβηξε στις σελίδες του κιτρινισμένου αντιτύπου μου, πάντως. Και παρότι η παράσταση κατέβηκε την Κυριακή, θα πρότεινα ανεπιφύλακτα να τη ζήσει κάθε τολμηρός ακολουθώντας τα σημάδια του πόνου και της πένας του Heinrich von Kleist.
Πίστη σε άυλες ιδέες όπως η αθανασία (με την έννοια της υστεροφημίας) μαρτυρούν στίχοι όπως οι παρακάτω (πάντα σε μετάφραση Καρθαίου),
Τώρα, ω αθανασία, είσαι δική μου!
Φέγγεις μεσ' απ' το δέμα των ματιών μου
χίλιες φορές λαμπρότερο από τον ήλιο!
την οποία ο Νίκος Κουρής κατάφερες να την αποδώσει με τον πιο πειστικό τρόπο. Τόσο, που δυσκολευόμαστε να πιστέψουμε ότι ο χαρακτήρας του υπάρχει ή υπήρξε κάποτε, αφού εμείς τουλάχιστον δεν έχουμε το σωστό πλαίσιο για να οραματιστούμε τις ιπποτικές εποχές. Ο Λευτέρης Βογιατζής διάλεξε να βάψει πάλλευκο το σκηνικό, με τη γερμανική βαρυχειμωνιά να διαρκεί και τη σκηνή να μοιάζει με γυάλινη μπάλα που όταν την αναδεύεις χιονίζει ήρεμα και καρτερικά. Κάποια χαλάρωση δεν έλειψε πάντως στην αρχή, όταν γινόταν η προετοιμασία της μάχης και μέχρι οι κλαγγές των ξίφων να πάψουν --υπήρχαν σίγουρα περιθώρια πιο δυναμικής σκηνοθεσίας σε αυτό το σημείο. Γενικά, ο Βογιατζής σκηνοθέτησε με μια ήρεμη δύναμη και κατάφερε να δώσει στη συγκίνηση ουσιαστική διέξοδο, κυρίως με την αριστοτεχνική διδασκαλία του πρωταγωνιστή του.
Μάνα και κόρη, πάντως, δεν έχουν ούτε την υποτυπώδη διαφορά ηλικίας στην έκτακτη -- ύστερα από την αποχώρηση της Φωτοπούλου-- διανομή, με τη Γουλιώτη γριά και την Κόλιανδρη κόρη, και ενώ η πρώτη θέλησε φιλότιμα να μοιάσει κάπως στην Αμαλία Μουτούση, στη δεύτερη εντοπίζουμε κυρίως κωμικό ταλέντο. Ο Νίκος Αρβανίτης ως συνταγματάρχης Κότβιτς και ο Γιάννης Τσορτέκης αναδεικνύονται στους πιο καθηλωτικούς δεύτερους ρόλους, ενώ ο αγαπημένος Λιγνάδης παρά το όχι ιδιαίτερα εκφοβιστικό παράστημα κατάφερε να μεταδώσει τη σκληρότητα και την εμμονή στην έννομη τάξη ως άλλος Κρέοντας, όχι δίχως να του ξεφεύγουν στιγμές άκαιρης ειρωνείας. Οι αρχαίοι τραγικοί τα είπαν όλα αυτά πολύ καλύτερα, επιμένει πάντως ο koudounas, ενώ εγώ βρίσκω στον άφρονα Χόμπουργκ ομοιότητες με το Σιγισμούνδο (τον έτερο αγαπημένο ήρωα του Η ζωή είναι όνειρο) κυρίως ως προς την ακανόνιστη μετάβασή τους από την πραγματικότητα στο όνειρο ή μάλλον της αίσθησης που δίνουν ότι η πραγματικότητα είναι κατεξοχήν ρευστή.
Υπήρχαν κάποιοι που τίποτα από όλη αυτή την ιστορία δεν τους άγγιξε και δε το θεωρώ καθόλου περίεργο. Άλλα ήθη, άλλες εποχές. Εγώ βρήκα σίγουρα αυτό που με τράβηξε στις σελίδες του κιτρινισμένου αντιτύπου μου, πάντως. Και παρότι η παράσταση κατέβηκε την Κυριακή, θα πρότεινα ανεπιφύλακτα να τη ζήσει κάθε τολμηρός ακολουθώντας τα σημάδια του πόνου και της πένας του Heinrich von Kleist.
Μετάφραση: Τζένη Μαστοράκη
Σκηνοθεσία: Λευτέρης Βογιατζής
Σκηνικά - κοστούμια: Γιώργος Πάτσας
Μουσική σύνθεση - ήχοι: Δημήτρης Καμαρωτός
Φωτισμοί: Λευτέρης Παυλόπουλος
Παίζουν: Νίκος Αρβανίτης, Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος, Στεφανία Γουλιώτη, Θανάσης Δόβρης, Δημήτρης Καρτόκης, Θοδωρής Κατσαφάδος, Παναγιώτης Κλίνης, Έμιλυ Κόλιανδρη, Γιάννης Κότσυφας, Νίκος Κουρής, Δημήτρης Λιγνάδης, Στράτος Μενούτης, Δημήτρης Ντάσκας, Νικόλας Παπαγιάννης, Όμηρος Πουλάκης, Γιάννης Τσορτέκης, Λυδία Φωτοπούλου, Μενέλαος Χαζαράκης, Γιάννης Χαρτοδιπλωμένος
Εθνικό Θέατρο - Rex / Κοτοπούλη
Πανεπιστημίου 48, Αθήνα, 210 3305074
Κρατήσεις 801-11-60000 (από σταθερό) & 210 6786000 (από κινητό)
Εθνικό Θέατρο - Rex / Κοτοπούλη
Πανεπιστημίου 48, Αθήνα, 210 3305074
Κρατήσεις 801-11-60000 (από σταθερό) & 210 6786000 (από κινητό)
3 σχόλια:
άργησα αλλά το διάβασα το κείμενό σου-υπέροχο. Πολύ στεναχωρέθηκα που δεν είδα την παράσταση. Είχα όμως την τύχη να περάσω φευγαλέα από το πραγματικό Χόμπουργκ...
Για σκέψου...
Υπάρχει στ' αλήθεια ακόμη το Χόμπουργκ...
Ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια -- εξ' αυτών υποθέτω ότι ανήκεις στους ρομαντικούς που θα συγκινούσε η παράσταση. Δώσε μια ευκαιρία στο κείμενο, έχει καθηλωτικές στιγμές.
Nomizw oti eixa ipervolikes pro-apaitiseis apo to ergo...itan i prwti parastasi skinothetimeni apo ton vogiatzi kai tin perimena ws kati prwtoporiako, i arketa artio telws pantwn. To keimeno san keimeno de me enoxlise, an kai psitevw oti i emmetri metafrasi isws tairiaze kalitera sto oneirwdes skiniko tou ergou. O kouris an kai kalos, de mou ekane klik, o lignadis mou arese, kai oi defterevontes roloi nomizw oti kapws xathikan. Itan doulemeni parastasi genika, alla perimena perissotera.
Δημοσίευση σχολίου