Ο ουρανός κατακόκκινος

της Λούλας Αναγνωστάκη

Από σήμερα και μέχρι τις 21 στο Σχολείον σε μια λιτή εξέδρα με σκάλες και επίπεδα που ανυψώνουν ή καταβαραθρώνουν την ηρωίδα, ανάλογα με την περίσταση η Ρένη Πιττακή με αδούλωτο πνέυμα, όσο κι αν η ζωή την έχει τσαλακώσει, υποδύεται μια δασκάλα Γαλλικών έξω από τα σαλόνια, που μόνο la vie en rose δεν έζησε, κι όμως, αντέχει ακόμη να θυμάται. Ο μονόλογος που έκανε πρεμιέρα προ δεκαετίας στο Εθνικό Θέατρο με τη Βέρα Ζαβιτσιάνου, ανανεώνεται και ζητάει να μιλήσει στο ετερόκλητο κοινό του φεστιβάλ.

Δηκτική ειρωνεία και μεστός αυτοσαρκασμός είναι τα μόνα όπλα της μεσήλικης αστής, που η εμφάνισή της σε τίποτα δεν προδίδει τον εσωτερικό της αναβρασμό ή την ακατάσταση, δύσβατη ζωή της. Με ατσαλάκωτο ταγέρ, καλοχτενισμένη κώμη που μόνο οι ρίζες αφήνουν να φανεί υποψία γκρίζου, παπούτσι παλιότερης μόδας που το τακούνι της τονίζει την αγέρωχη στάση της βγαίνει μέσα από την κρυψώνα της στην κατάφωτη με σκληρούς ηλεκτρικούς τόνους σκηνή η Σοφία Αποστόλου. Ο χώρος μοιάζει γιαπί, σαν τη ζωή της που στέκει ακόμη μισή, σαν εργοτάξιο που συνέχεια προστίθενται σπασμένα δομικά υλικά που αντί να το ολοκληρώνουν, του δίνουν πιότερη ώθηση στην μελλοντική του διάλυση.

Ο κατά έξι χρόνια μικρότερος και κομμουνιστής σύζυγός της έφυγε άκαιρα, και την άφησε να καμαρώνει μόνη τον άσχημο και ανίκανο γιο της που το μόνο που κατάφερε να κάνει στη ζωή του --αντί να αγοράσει τη Mercedes που ονειρευόταν-- είναι μια γκάφα που τον έριξε στη φυλακή για δέκα χρόνια. Μια καθηγήτρια Γαλλικών "με ροπή προς το κακό", όχι αρκετά καθώς πρέπει για τη θέση της στο σχολείο λόγω αλκοολισμού, η Σοφία Αποστόλου, όπως και άλλοι ήρωες της Λούλας Αναγνωστάκη αποζητάει να είναι ξεχωριστή, ασυμβίβαστη. Η δική της επανάσταση ενάντια στον κλοιό του συστήματος είναι η περηφάνια της, η αξιοπρέπεια, η απόλυτη επίγνωση της κατάστασής της. "Δεν θέλω να είμαι μέσος όρος!", δηλώνει, και αισθάνεται ξεχωριστή, δυνατή, γιατί ούτε λάκισε, ούτε ντράπηκε για τίποτα. "Κάθομαι και σκέφτομαι τη ζωή μου και τους γονείς μου. Και τους παλιούς μου γνωστούς κι όσους τυχαία είδα να περνούν και καμιά, καμιά ζωή δε ζηλεύω. Αντίθετα, είμαι περήφανη για τη ζωή μου. Τίποτ’ απ’ ό,τι έχουν αυτοί δεν με συγκινεί. Νεκροί είναι όλοι. Πεθαμένοι."

Κάτω από το σκληρό φως που δεν της χαρίζεται, με τις ρυτίδες σαν παράσημα να ενισχύουν την έκφρασή της, με ένα στραβό χαμόγελο να της ξεφεύγει συχνά καθώς ξεδιαλύνει μνήμες και μια γαλήνη να φαίνεται αχνά όταν τραγουδάει στα γαλλικά, η Σοφία Αποστόλου έχει βγει θαρρετά μπροστά μας, στην πρόχειρα στημένη εξέδρα που είναι ίδια η ταράτσα της απέναντι από τις φυλακές Κορυδαλλού, στην πολυκατοικία που έγινε το νέο της σπίτι, και υπερασπίζεται σθεναρά κάθε επιλογή της. Η ζωή της είχε τα πάνω και τα κάτω της, και αυτή τα δέχτηκε χωρίς να την υποδουλώσουν, χωρίς να την κάμψουν. Γι' αυτό και απολαμβάνει τον ουρανό κατακόκκινο από την ταράτσα του σπιτιού της, κι αυτή η απόλαυση της αρκεί.

Ομολογουμένως, ο πολυεπίπεδος μονόλογος έχει και πολιτικές προεκτάσεις, που θεωρώ ότι αφέθηκαν λίγο στη γωνιά τους, δεδομένων των καιρών. Ο Νίκος Χατζόπουλος θέλησε μια δωρική λιτότητα στην κίνηση, στη φωνή και στο χώρο, ώστε ο θεατής να εστιάσει στην ουσία και όχι στις έυκολες τσαχπινιές συγκίνησης. Η συνάντηση της Αναγνωστάκη με την Πιττακή είναι, για τους παλιότερους, άλλη μια σημαντική διάσταση της παράστασης: οι δυο τους πρωτοσυναντήθηκαν στο Υπόγειο του Κουν και, όπως φαίνεται, συνεχίζουν ακόμη τη δική τους απρόσιτη επανάσταση. Εν κατακλείδι: είτε κατηφορήσετε την Πειραιώς για το κείμενο, είτε για την πρωταγωνίστρια, θα φύγετε ικανοποιημένοι. (αν και οι πληροφορίες μου λένε ότι η παράσταση είναι ήδη sold out...)

---

Σκηνοθεσία: Νίκος Χατζόπουλος
Σκηνικά – κοστούμια: Άγγελος Μέντης
Φωτισμοί: Λευτέρης Παυλόπουλος
Παίζει: Ρένη Πιττακή

Ελληνικό Φεστιβάλ
Σχολείον-Χώρος Β’
Πειραιώς 52, Μοσχάτο, 210 3272000