Η Μεταμόρφωση

Κάφκα και ξερό ψωμί, υποστηρίζω πάντα. Γιατί, η καθημερινότητα είναι μια τέτοια ανακατωσούρα, που ώρες-ώρες δεν την αντέχουμε. Αν όμως δούμε πόσο μαλλιά-κουβάρια είναι όλα στο καφκικό σύμπαν, τότε παίζει και να ανακουφιστούμε. Έχουμε το προνόμιο να μη ζούμε σ'αυτό, αν μη τι άλλο.

Τη θυμάστε τη Μεταμόρφωση; Ένα βιβλίο που διαβάσατε μικροί, είναι (ελπίζω να το διαβάσατε, δηλαδή). Εκείνο, ντε, με έναν κύριο που ξάφνου γίνεται κατσαρίδα; Συγκεκριμένα, πρόκειται για τον εμπορικό αντιπρόσωπο Γκρέγκορ Σάμσα, καθ'όλα φιλήσυχο πολίτη, που τα ανήσυχα όνειρα μιας νύχτας τον φέρνουν εκτός εαυτού και τον μετατρέπουν σε απεχθές ζωύφιο (επιμένω, είναι κατσαρίδα, αυτό είναι το πιο απεχθές). 

H ομάδα Σημείο Μηδέν, που ερευνά το έργο του Φραντς Κάφκα τελευταία -ανέβασε ήδη το Στη Σωφρονιστική Αποικία- έρχεται αυτή τη σαιζόν με τη θεατροποίηση του διηγήματος του Κάφκα Η Μεταμόρφωση. Ο μεταφραστής και σκηνοθέτης της παράστασης, Σάββας Στρούμπος, σημειώνει:

"Τι πραγματικά του συνέβη; Τι σημαίνει για μας μεταμόρφωση και πόσο κυριολεκτικά μπορούμε να την αντιληφθούμε;

Ο νεαρός Γκρέγκορ Σάμσα δεν είναι άλλος από τον σύγχρονο… 

άνθρωπο-μηχανή παροχής υπηρεσιών σε έναν κόσμο «χωρίς καρδιά και πνεύμα» (Μαρξ),

άνθρωπο-ρόλο μιας εφιαλτικής κλοουνάτας οικογενειακών, επαγγελματικών και άλλων κοινωνικά επιβεβλημένων λαβυρίνθων,

άνθρωπο-προϊόν αλλότριων (και αλλοτριωτικών) επιθυμιών και προβολών των άλλων, που στέκεται μετέωρος στο κενό δίκτυο ενός απόντος εαυτού..."

Συνεχίζει αναλύοντας πως ο πρωταγωνιστής "αιχμαλωτίζεται  στη φυλακή της εικόνας των υπολοίπων για τον ίδιο", αλλά η μεταμόρφωσή του δεν ξαφνιάζει κανέναν, απλώς τους επιβεβαιώνει. Ίσα-ίσα, που τον αποδέχονται, κάτι που είναι για τον ίδιο ακόμη μεγαλύτερο εμπόδιο προς την απαλλαγή του από τη νέα, σιχαμένη μορφή του. 

Για το ρόλο των άλλων: "Οι άλλοι, προς στιγμήν, λυτρώνονται ψυχικά μέσα από την εξής αντίληψη: «Δεν είμαι εγώ το μίασμα, αλλά ο άλλος, ο έγκλειστος στο δωμάτιο, ο έκπτωτος και διαφορετικός». Δεν τα καταφέρνουν, όμως, να παραμείνουν σε αυτή την κατάσταση, διότι αποτελούν ήδη τα γρανάζια μιας οδυνηρής μηχανής παραμόρφωσης εαυτών-και-αλλήλων, που γεννάει τέρατα." 

Με λίγα λόγια "τα πρόσωπα της Μεταμόρφωσης δρουν και αντιδρούν σα να είναι μπλεγμένα μεταξύ τους με χιλιάδες νήματα, σε έναν παράλογο λαβύρινθο θρυμματισμένων ειδώλων, όπου οι βασανιστικά παγιωμένες και επαναλαμβανόμενες κοινωνικές συμπεριφορές έρχονται να διαμορφώσουν μια παράλογη μηχανή ποικίλων ψυχοσωματικών παραμορφώσεων, χωρίς καμιά δυνατότητα διαφυγής." Σας διαφώτισα, ελπίζω χωρίς να σας δυσκολέψω (δε φταίω εγώ που ο φίλτατος σκηνοθέτης ήθελε να κάνει φιλοσοφική ανάλυση ολκής στο σημείωμά του)

Όπως θα καταλάβατε, πρόκεται για πειραματική παράσταση, μην περιμένετε να αποδώσει η ομάδα το  έργο αυτό με κλασικό και ήπιο τρόπο. Άλλωστε, συχνά το περιεχόμενο είναι που διαλέγει τη μορφή, και εδώ το περιεχόμενο είναι ποτισμένο ψυχολογική βία και ένταση ως το μεδούλι. Η φωτογραφία, φαντάζομαι, σας προϊδεάζει. Θα πρότεινα να διαβάσετε το βιβλίο για να πάτε διαβασμένοι -όταν οι εικόνες και οι ιδέες που έχουν μπει ήδη στο κεφάλι μας παίρνουν τη μορφή που ένας άλλος πασχίζει να τους δώσει, τότε η θέαση είναι λιγότερο παθητική ως διαδικασία, πιστέψτε με.

Ένα τελευταίο, του σκηνοθέτη: "Η Μεταμόρφωση αποτελεί ακριβώς αυτήν την ατέλειωτη κραυγή αγωνίας ενάντια στον αυτόβουλο και υπαρξιακό εγκλεισμό των σύγχρονων ανθρώπων." Να σημειώσω κι εγώ με τη σειρά μου, πως πρέπει να αποφασίσει η ομάδα αν παρουσιάζει τη Μεταμόρφωση του Κάφκα ή τη Μεταμόρφωση ή το Παιχνίδι των θρυμματισμένων ειδώλων του Σάββα Στρούμπου -θα τους συμβούλευα να μείνουν στο πρώτο και να κρατήσουν τη διασκευή εκ της ομάδας στα credits. Μη μπερδευόμαστε.

Η παράσταση τελεί υπό την αιγίδα της Πρεσβείας της Τσέχικης Δημοκρατίας και έχει την υποστήριξη του Μουσείου Πολιτικών Εξορίστων Άη-Στράτη (για δες, υπάρχει τέτοιο μουσείο!). Η μετάφραση του έργου θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Νεφέλη.

---

Μετάφραση: Σάββας Στρούμπος, Δανάη Σπηλιώτη
Σκηνοθεσία: Σάββας Στρούμπος
Διασκευή: Ομάδα Σημείο Μηδέν
Παίζουν: Μαρία Αθηναίου, Ελεάνα Γεωργούλη, Θοδωρής Σκυφτούλης, Σάββας Στρούμπος, Μιλτιάδης Φιορέντζης

Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, αίθουσα Black Box
Πειραιώς 206, Ταύρος, Αθήνα, 210-3418550

Παραστάσεις: Πέ, Πα, Σά, Κυ, 21:30 (από 26 Απριλίου)
Είσοδος: 15€, 10€ (Μειωμένο) Φοιτητές, μαθητές κτλ, 7€ Κάτοχοι κάρτας ανεργίας, νέοι έως 25, Κάτοχοι Ευρωπαϊκής Κάρτας Νέων, Κάτοχοι Κάρτας Πολιτισμού ΥΠ.ΠΟ.Τ
Διάρκεια: 90 λεπτά