Πέντε Σιωπές

Της Σήλα Στήβενσον

Θέατρο Χώρα / Νέα Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου

Μετάφραση: Χριστίνα Μπάμπου – Παγκουρέλη
Σκηνοθεσία: Άσπα Τομπούλη
Σκηνικά: Μαρία Κονόμη
Κοστούμια: Κλαίρ Μπρείσγουελ
Μουσική: Πλάτων Ανδριτσάκης,
Φωτισμοί: Ηλίας Κωνσταντακόπουλος
Video Art: Γιώργος Κτενίδης
Παίζουν: Γιώργος Κέντρος, Κάτια Γέρου, Μαρία Ζορμπά, Κερασία Σαμαρά, Τζένη Σκαρλάτου, Κώστας Τσάχρας, Αντώνης Μπαμπόυνης κ.α.

Η παλιότερη Μνήμη του Νερού της ίδιας δραματουργού, περιστρεφόταν πάλι από τα αισθήματα και τα γεγονότα που προκαλούνται από ένα θάνατο. Και εδώ στο Five Kinds of Silence ένας θάνατος είναι το καταλυτικό γεγονός για να ξετυλιχτεί η θλιβερή κουβαρίστρα της δυστυχισμένης και μυστικοπαθούς ζωής μιας τετραμελούς οικογένειας.

Ο κατ’ ευφημισμόν θάνατος του τύραννου του σπιτιού όμως δεν καταφέρνει να ξεπλύνει το φόβο που έχουν ποτίσει τις δυο κόρες και τη μάνα οι ακατονόμαστες πράξεις του. Η ενδοοικογενειακή βία που Πέντε Σιωπές δεν την άφηναν τόσα χρόνια να εκδηλωθεί, τέσσερις σιωπές αυτές των μελών της οικογένειας και πέμπτη και χειρότερη αυτή του κόσμου, που έβλεπε, ψυλλιαζόταν, μα, έκανε πως δεν τρέχει τίποτα, βγαίνει τελικά στο φως υπό την πίεση των δικηγόρων της υπεράσπισης, των κοινωνικών λειτουργών, των ψυχολόγων. Όμως οι δυσκολίες που θα περάσουν οι κακοποιημένες αδελφές στη φυλακή και τα ιδρύματα τους φαίνονται σχεδόν παράδεισος. Τόση ήταν η πρότινη κόλασή τους. Τώρα, τα όνειρα και η θύμηση του δυνάστη τους είναι ανάλογη κόλασή και μόνο με προσωπική δύναμη θα καταφέρουν να τη διώξουν.

Εύστοχο σκηνικό, σα να μας καταριέται και να βροντοφωνάζει κατηγορίες εναντίων μας. Δεκάδες μικρά παραθυράκια πολυκατοικιών, τόσο μικρά που δεν επιτρέπουν να δούμε τι έγκλημα ίσως διαπράττεται δίπλα, τόσο μικρά και τόσα πολλά που μας κάνουν να μην ενδιαφερόμαστε για αυτούς που κατοικούν από πίσω τους. Αυτή ακριβώς τη διάσταση τονίζει η Shelagh Stephenson, του γύρω κόσμου που μένει αμέτοχος και δε βοηθάει όσους περιέρχονται μέσα στην αρρωστημένη κατάσταση να βγουν απ’ αυτή και σωστά το σκηνικό έδωσε έμφαση με τη σειρά του στην αποξένωση που υποθάλπει φρικτά μυστικά.

Η Μαρία Ζορμπά απείρως καλύτερη απ’ ότι στο Σώσε με, όχι βέβαια τόσο καλή όσο η Κερασία Σαμαρά. Η Σαμαρά με την ίδια ευκολία και αλήθεια έπαιζε κάποτε στην Καραμπόλα με το Σπύρου Παπαδόπουλου (που τη θυμήθηκα τώρα...), αργότερα τη Τζένυ στη Όπερα της Πεντάρας στο ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Βόλου και τώρα κρατάει αποφασιστικά την καραμπίνα και πυροβολεί. Τα εκφραστικά της μέσα μας τοποθετούν στο αρρωστημένο σύμπαν της, παρόλο που η ελλιπής κινητικότητα—την περισσότερη ώρα παρακολουθούμε μονολόγους ή διάλογους στη ράμπα—ενδεχομένως κουράζει. Το ίδιο το θέμα, άλλωστε, είναι τόσο βαρύ που ίσως χρειαζόταν περισσότερη ένταση για να μη χαλαρώσει ο ρυθμός της παράστασης και φέρει δυσφορία. Ο Κέντρος ήταν εξαιρετικός—ξεφύτρωνε με το ματωμένο πουκάμισο φορεμένο κατάσαρκα από καταπακτές και κλειστές πόρτες, μας τρόμαζε, αλλά δόμησε το ρόλο έτσι ώστε ειλικρινά να μην μπορούμε να του δώσουμε κανένα ελαφρυντικό. Η δύσκολη παιδική ηλικία που τον έκανε μισογύνη και μισάνθρωπο ζωγραφίζεται γλαφυρά μπροστά μας δίχως να μας αγγίζει. Η Γέρου κατάφερε να ερμηνεύσει τη σαστισμένη και άβουλη μάνα, ένα ρόλο που πληγώνει βαθειά κάθε φεμινιστική αντιμετώπιση ακατάλληλων συζύγων. Η ιστορία, βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα, δείχνει ότι όντως συχνά ο φόβος παραλύει κάθε λογική και αντίδραση.

Το θεατρικό είναι καλογραμμένο και η μετάφραση αρκετά καλή. Το set το ίδιο, με τα απειλητικά ράφια που παραπέμπουν στις μπάρες φυλακής που ποτέ δε βλέπουμε και τα αμέτρητα παραθυράκια πολυκατοικιών. Όμως, η λύση δε έδωσε την εντύπωση της κάθαρσης. Η μάνα και οι κόρες δεν ξεφεύγουν από το φαύλο κύκλο και συζητούν πως θα ζήσουν στο νέο τους σπίτι ασυναίσθητα με τους ίδιους παρανοϊκούς κανόνες που τους επέβαλλε ο πεθαμένος. Ύστερα από το μαρτύριο τους, αυτό είναι το τελειωτικό χτύπημα για το κοινό. «Έχουμε πέντε κρεβατοκάμαρες στο νέο μας διαμέρισμα, λένε. Μία για την καθεμιά μας και μια για αποθήκη. Παραγγείλαμε ήδη τα ράφια...»