Σελίδες

14/2/07

Ο Ορφανός του Ζάο

του Ζι Ζουν Ζιανγκ

Το κινέζικο θέατρο είναι μια Τέχνη τόσο στενά δεμένη με τη φιλοσοφία της Κίνας, που πέρα από το φυσικό και εύλογο ενδιαφέρον που μας γεννά μια πρώτη επαφή μαζί της, ουδέποτε θα καταφέρει να αφομοιωθεί ή και να εισχωρήσει ακόμα, σε οποιοδήποτε άλλο πολιτισμό πέρα από αυτούς της ανατολής. Η πολύ αυστηρή πειθαρχεία των μορφών και της εκτέλεσης μαζί με το ιερό τελετουργικό των καλά μελετημένων συμβολικών κινήσεων απαιτούν όχι μόνο γνώση και αφοσίωση στα επί σκηνής τεκταινόμενα αλλά και εξαιρετική υπομονή. Ακόμα κι ο πιο καλόβολος θεατής κάποια στιγμή θα νιώσει την υπομονή του να εξαντλείται, αφού συνειδητοποιεί ότι η πλοκή είναι σχηματική και απλά και μόνο μια αφορμή για αυτή την (εντυπωσιακή αναμφίβολα) επίδειξη δεξιοτήτων και άσκησης των Κινέζων υποκριτών.

Γι’ αυτό και όταν μιλάμε για παράσταση έργων της Κινέζικης ή Ιαπωνικής δραματουργίας σε άλλες χώρες, σπανιότατα μιλάμε για μια παράσταση ανεβασμένη κατά τη νομοτέλεια της αυθεντικής προσέγγισης. Τις πιο πολλές φορές έχουμε να κάνουμε με μια διασκευή η οποία δανείζεται στοιχεία του θεατρικού τελετουργικού της Ανατολής, τα πιο φολκλόρ συνήθως (που είναι και τα πιο εντυπωσιακά) και μας τα παρουσιάζει με έναν τρόπο πιο στα καθ’ ημάς, (όσο φυσικά επιτρέπει ή ίδια η συνθήκη του κλίματος). Και φυσικά η φόρμα σπάει και τα αλλόκοτα σκηνικά πλάσματα γίνονται πιο ανθρώπινα με μια (έστω και κατ’ επίφαση) ψυχολογία. Οι διακυμάνσεις του χαρακτήρα και οι αντιδράσεις στους εξωγενείς παράγοντες δεν υπονοούνται πια, αλλά αχνοφαίνονται (ενίοτε επιφανειακά). Και τότε φυσικά φαίνεται ακόμα περισσότερο η αδυναμία του μύθου να κρατήσει το ενδιαφέρον ενός κοινού που έχει μάθει να εκστασιάζεται με ψυχολογικά αδιέξοδα και αλλεπάλληλες ανατροπές στην πλοκή. Όχι ότι δεν υπάρχουν και στο κινέζικο θέατρο, αλλά όπως είπαμε εκεί λειτουργούν πολύ περισσότερο ως αφετηρία σκηνικής κίνησης παρά θεατρικής συγκίνησης.

Στην περίπτωση του Ορφανού του Ζάο έχουμε μια ευτυχή συγκυρία. Ο ίδιος ο μύθος μας είναι σε ένα μεγάλο βαθμό οικείος. Κι όταν λέω «μας» εννοώ, ολόκληρης της δυτικής κουλτούρας. Το παιδί που εν αγνοία του είναι δεμένο με μια μοίρα προγεγραμμένη της ύπαρξης του και καλείται να σταθεί αντιμέτωπο με εχθρούς του παρελθόντος είναι κοινός τόπος από την εποχή του Ομήρου ακόμα. Θυμηθείτε πως όλες οι τραγωδίες ξεκινούν από τη σκοτεινή μοίρα που βαραίνει τους ήρωες για παραπτώματα που σπανίως διέπραξαν οι ίδιοι. Από αυτή την άποψη βρισκόμαστε ουσιαστικά αντιμέτωποι με το υλικό μια ελληνικής τραγωδίας ή ενός σεξπιρικού δράματος: Τιμή, εκδίκηση, μοίρα, νόμος του αίματος, δικαιοσύνη˙ σχήμα - όχημα κάθε πολιτισμού ανατολικού και μη. Αυτός άλλωστε είναι κι ο λόγος που στις απαρχές τις νεότερης φιλοσοφικά Ευρώπης ο Βολταίρος διασκεύασε τον Ορφανό, ως ένα έργο φωτεινό οδηγό της αγνότητας ενάντια στη διαφθορά και το σκοταδισμό κάθε ηγεσίας. Το έργο λοιπόν αποκτά και μια δεύτερη υπόσταση κοινωνικόφιλοσοφική, περνώντας σε ένα νέο επίπεδο δυτικής διάθεσης.

Εκ προοιμίου λοιπόν ο Θωμάς Μοσχόπουλος στο Αμόρε είχε ένα ατού: Δε χρειαζόταν να μας συμφιλιώσει με καμία ιδέα πριν μας παρουσιάσει την παράσταση. Δε χρειάστηκε καν να προμηθεύσει ένα «εγχειρίδιον ανατολικού θεάτρου» για τους αδαείς. Θα μπορούσε κάλλιστα να προχωρήσει σε μια Κατά Χουβαρδά μεταφορά της δράσης σε οποιαδήποτε εποχή και τόπο θα σήκωνε εκδίκηση για λόγους τιμής (δηλαδή... παντου και πάντοτε). Κι όμως προτίμησε να παίξει (διόλου τυχαίο το ρήμα) με κανόνες και αναφορές όχι του κινέζικου θεάτρου, αλλά της κινέζικης κουλτούρας. Μίνιμαλ αισθητική, έντονα χρώματα στα σκηνικά και τα κοστούμια και γενικότερα μια λάιφσταιλίστικη εκδοχή Κίνας περιοδικού διακόσμησης. Φυσικά δεν έμεινε μόνο εκεί. Αυτή ήταν αποκλειστικά και μόνο η αφετηρία του. Δίδαξε τους ηθοποιούς του με βάσεις της κινέζικής κινησιολογίας αποφεύγοντας να μείνει προσκολλημένος στο σχήμα. Για έναν μη μυημένο στο συγκεκριμένο είδος θεάτρου ουσιαστικά διύλισε το εντυπωσιακό της φόρμας, πετώντας το περιττό της λεπτομέρειας. Οι ηθοποιοί κινήθηκαν έξυπνα ανάμεσα στον τύπο και το χαρακτήρα με (μικρές) αποχρώσεις συναισθηματικής συγκίνησης. Ξεχωρίζει ο Χρήστος Λούλης στο ρόλο του σκληρού Του-Αν-Κου, εντυπωσιάζοντας με το πόσο άνετος νιώθει σε ένα πλαίσιο που μπορούσε να προκαλέσει (πρωτίστως στον ίδιο) αμηχανία. Πολύ καλός ο Θάνος Τοκάκης που παίζει τον «Ορφανό» με τη φόρα νεανικής ορμής. Επίσης καλή κι η Άννα Καλαιτζίδου στο ρόλο της πριγκίπισσας. Ο Χατζόπουλος κι ο Μπερικόπουλος εξαιρετικοί όπως πάντα σε γνωστούς λίγο πολύ τύπους τους.

Αν αποφασίσετε να πάτε στο Αμόρε, δε θα δείτε μια παράσταση στα πρότυπα του Κινέζικου θεάτρου. Δε θα σας αποκαλυφτούν καν οι μηχανισμοί του. Θα περάσετε αντίθετα μιάμιση ώρα ευχάριστα ακριβώς όπως σε ένα κινέζικο εστιατόριο του κέντρου: με λίγο σάκε, λίγα σπρινγκ ρολλς και… μια κόκα κόλα.

Διασκευή – σκηνοθεσία: Θωμάς Μοσχόπουλος
Σκηνικά -κοστούμια: Έλλη Παπαγεωργακοπούλου
Κίνηση: Μάρθα Κλουκίνα
Μουσική: Coti K
Παίζουν: 'Αννα Καλαϊτζίδου, Χρήστος Λούλης, Κώστας Μπερικόπουλος, Ηλίας Παναγιωτακόπουλος, Θάνος Τοκάκης, Νίκος Χατζόπουλος

Θέατρο του Νότου
- Αμόρε - Κεντρική Σκηνή
Πριγκιποννήσων 10, Πολύγωνο 210-6468009

1 σχόλιο:

maribulus είπε...

To 8eatro amore nomizw oti genika fhmizetai gia thn poiothta kai thn prwtoporia tou sta 8eatrika drwmena.....
to mono pou mporw na pw einai oti lupamai pou den 8a mporesw na to dw giati eimai ektos ellados. Kai pio polu lupamai pou den mporw na dou ton Loulh na mou epivevaiwsei thn ais8hsh pou mou edwse apo thn prwth stigmh pou ton eida oti einai kalos h8opoios...kai dustuxws den nomizw oti oi mexri twra epiloges tou ton exoun dikaiwsei.

Mporw na pw ena megalo bravo se auton pou egrapse thn kritikh....BRAVO